Voor het thema van onze eindwedstrijd wat informatie over het onderwerp door kunsthistoricus Samira Bovers, zij zal ook de beoordeling van de eindwedstrijd op zich nemen.

Laat je voor de eindwedstrijd inpireren door het werk van Caravaggio, probeer de stijl en sfeer in zijn schilderijen vast te leggen, of experimenteer met onderwerpen zoals hij in zijn tijd deed. Succes!

Caravaggio’s rauwe werkelijkheid

Michelangelo Merisi (1571-1610) is beter bekend als Caravaggio; genoemd naar de plek waar zijn familie vandaan komt in de buurt van Milaan. Deze temperamentvolle kunstenaar met strafblad, die vaak in de problemen komt, heeft een grote impact op de schilderkunst. 

Op dertienjarige leeftijd gaat hij in de leer bij een Milanese kunstenaar en werkt daarna in de periode 1592-93 in Rome als assistent bij verschillende kunstenaars voor hij zelfstandig gaat werken.
Caravaggio ontwikkelt een eigen stijl. Zijn nieuwe onderwerpen – sterk licht gebruik en zijn naturalistische maniervan schilderen – veranderen de schilderkunst. Hij breekt met de voorgaande tradities om figuren geïdealiseerd af te beelden zoals ze dat in de hoog-renaissance doen, of om de figuren met klassieke lichamen af te beelden, met schone kleding en perfecte gelaatstrekken. 

Hij schildert in tegenstelling tot zijn voorgangers zeer realistisch, naar de wereld zoals hij die omzich heen ervaart, met gewone mensen. Zelfs heiligen krijgen vieze voeten, zoals Jezus in Caravaggio’s schilderij De graflegging van Christus ca. 1603 – 1604 (afb.1). 
Daarnaast beeldde hij religieuze scenes af met eigentijds interieur en ook de figuren hebben eigentijdse kleding aan. Deze volledig nieuwe benadering is rauw, bij de tijd en voelbaar.

Caravaggio’s stijl initieert de Barok, een stijl waarin Rembrandt ook in is gaan schilderen, en brengt beroering in de kunstwereld. Hij krijgt zowel in Italië als in Noord-Europa navolging. 

De hoeksteen van Caravaggio’s werk is het gebruikt van een dramatisch contrast tussen licht en donker. Dit is ook te zien in zijn werk: De roeping van Matteüs ca. 1599–1600 (afb.2). Het doordringende licht legt sterk de nadruk op Christus die net eronder in het donker is afgebeeld. Deze stijl wordt tenebrisme genoemd naar het Italiaanse woord tenebroso wat zoiets betekend als donker, somber en mysterieus. 

Een ander aspect van Caravaggio’s werk is zijn focus op de sensuele en erotische natuur van muziek en jonge mannen die verleidelijk en vragend kijken. Dit zien we onder meer in Caravaggio’s De muzikanten, ca. 1595 (afb. 3) met vier androgyne jonge mannen met blozende wangen en volle lippen die erotiek en sensueel genot suggereren.

Het schilderij is in opdracht van Cardinaal Del Monte gemaakt, een invloedrijk kunstmecenas en kunstverzamelaar, die vaker opdracht geeft voor homo-erotische kunstwerken. De erotische ondertoon is onderdeel van sensualiteit en passie die in de Barok verder wordt verkend en later ook door andere kunstenaars wordt nagedaan.

Samira Bovers